Монголын дипломат албанд олон жил ажилласан Ж. Чойнхор гуай Шекспирийн бүтээлүүдээс орчуулсаар байгаа ажээ. “Утга зохиол урлаг” сонины сүүлийн дугаарт түүний орчуулгын дээжээс нийтэлсэн байсныг уншиж суутал доорх сонет яагаад ч юм сонирхолтой санагдлаа:

Сонет 91

Зарим нь удам угсаагаараа зарим нь эрдэм ухаанаараа
Зарим нь эд баялагаараа зарим нь эр чадлаараа
Зарим нь өөрт зохиогүй ч өмссөн зүүснээрээ
Тэр ч байтугай тэжээсэн бүргэд, нохой мориороо
Бахархаж л ярих юм, бардамнаж л явах юм
Байх л юм даа хачин сонин юм ч энэ хорвоод
Энэ бүхэн аз жаргалын минь хэмжүүр биш юм
Эдгээрийг нийлүүлснээс ч илүү гайхамшиг байна надад
Чиний минь хайр гэдэг дээд төрлөөс ч илүүтэй
Чамин эдлэл үнэтэй хувцастай зүйрлэх манатай
Харцага мориноос ч үнэндээ хавьгүй гайхамшигтай
Хамт чамтай байдгаараа л хамаг олонд бардамнах юмтай
Гайхуулах илүү юмгүй намайг чи минь л орхивол харин
Газар дээр өөр юу ч үгүй л үлдэнэ шүү дээ би чинь

Уг сонет эх хэлээрээ нэг иймэрхүү байдлаар уншигдаж байна:

Some glory in their birth, some in their skill,
Some in their wealth, some in their body’s force,
Some in their garments though new-fangled ill:
Some in their hawks and hounds, some in their horse.
And every humour hath his adjunct pleasure,
Wherein it finds a joy above the rest,
But these particulars are not my measure,
All these I better in one general best.
Thy love is better than high birth to me,
Richer than wealth, prouder than garments’ costs,
Of more delight than hawks and horses be:
And having thee, of all men’s pride I boast.
Wretched in this alone, that thou mayst take,
All this away, and me most wretched make.

PS: Someone just sent me this, :D:

Father : I want you to marry a girl of my choice. Son : “I will choose my own bride!” Father: “But the girl is Bill Gates’s daughter.” Son : “Well, in that case…ok” Next Father approaches Bill Gates. Father: “I have a husband for your daughter.” Bill Gates: “But my daughter is too young to marry!” Father: “But this young man is a vice-president of the World Bank.” Bill Gates: “Ah, in that case…ok” Finally Father goes to see the president of the World Bank. Father: “I have a young man to be recommended as a vice-president.” President: “But I already have more vice- presidents than I need!” Father: “But this young man is Bill Gates’s son-in-law.” President: “Ah, in that case…ok” This is how business is done!!

Номын дэлгүүрт орохоор “self help” номнуудтай асар том хэсэг байдаг байж билээ, мань мэт нь худлаагаасаа cool царайлж, тийм ном уншдаггүй баатар болж хажуугаар нь дээшээ харж алхаж энэ тэр… Угаасаа хувийн амьдралын талаарх хөндлөнгийн хүмүүсийн зөвлөгөө нэг их сонирхол татдаггүйг хэлэх үү, ганц ч тийм төрлийн ном уншиж байгаагүй байх. Гэвч сая нэг найз маань “Men are from Mars, women are from Venus” гэдэг номыг юу юугүй рекламдаад байхаар нь бас нэгэн найзаасаа олж авч гарчиглав.

Эхний хэдэн бүлгийг унштал ерөнхийдөө make sense болж байна аа. Эрчүүд, эмэгтэйчүүдийн асуудалд хандах арга барил нь шал өөр болохоор тэдний хооронд үл ойлголцол үүсэх магадлал өндөр байдаг гэнээ. Жишээ нь, эрчүүд стрессдсэн үедээ дотогшоогоо орж, асуудлыг хэрхэн яаж шийдвэрлэх талаар дотроо бясалгадаг бол эмэгтэйчүүд проблемынхаа талаар ойр дотны хүмүүстэйгээ ярьж тайвширдаг гэнэ. Тийм ч учраас эрэгтэй нь эмэгтэйгээ учиргүй чалчаад байхад нь уурлаж эсвэл эмэгтэй нь эрэгтэйгээ “надтай тоож юм ярьсангүй” гэж гомдоод муудалцах үе элбэг тохиолддог юм байх. Эхэндээ логиктой л юм байна ухааны юм бодоод хальт уншаад л байлаа. Тэгсэн нэг л сонин санагдаад явчихлаа. Нэгэнт л хоёр хүн бие биендээ хайртай гээд хамт амьдрахаар шийдсэн бол нэг нэгнийгээ асар сайн мэддэг байх ёстой бус уу? Аливаа зөрчлийг зөвхөн эмэгтэй, эрэгтэй хүмүүсийн intrinsic ялгаатай холбож тайлбарлах нь нэг л өрөөсгөл санагдах юм. Хамт амьдарч байгаа хүмүүс нэгнийхээ mood, настр-ыг мэдэрч, юу хүсч байгаагийн ойлгодог болмоор доо… Хамгийн гол нь мэдрэмж чухал байх… нэг нэгнийгээ харцаараа ойлгох чадвартай болох нь чухал байх. Тэгэхээр ийм төрлийн ном асар олноороо борлогдоод байна гэж бодохоор асар олон хос тэр түвшинд хүрч чадалгүй амьдарч байна гэсэн үг үү? Аймаар юм…

Anyways, Happy Valentine’s Day to everybody. Мэдрэмжтэй байцгаая гэсэн, 😛

Зарим нэгэн хүмүүс Бодролыг асар хөрөлттэй сайт, sexually explicit юм ярьдаггүй гээд шүүмжлээд байхаар нь Энэтхэгийн өнөөх алдарт судрын бодролжуулсан хувилбарыг танилцуулья гэж бодлоо л доо гэсэн, 😀

Дээрх зааврыг ашиглахдаа protection хэрэглэхээ мартуузай, 😛

Нойр хүрэхгүй байхаар нь далийж янзан бүрийн сонин сэтгүүл харж суусан биш нэг сонирхолтой зүйл олж уншив. Сүүлийн арван хэдэн сар Хятадад “Wolf totem” хэмээх ном бестселлер болоод баллаж байгаа гэнээ, одоогийн байдлаар сая гаруй хувь зарагдаад байгаа юм байх. Уг зохиолыг жинхэнэ нэрээ нууцалж, Jiang Rong хэмээх нууц нэрээр бичих болсон Бээжингийн нэгэн их сургуулийн профессор туурвисан байна.

Зохиолын үйл явдал Соёлын хувьсгалын үеийн Өвөр Монголд өрнөх бөгөөд Бээжингийн нэгэн залуу тэнд ажиллаж амьдрахаар очих аж. Тэр аажмаар Монголчуудын нүүдэлчин соёлтой, ялангуяа Бөртэ чоны домогтой танилцаж, улмаар Монголын талд хүмүүс, чоно хоёрын хооронд маш чухал харьцаа оршдогийг мэдэрдэг нь зохиолын үндсэн зангилаа болжээ. Монгол малчид чоныг Тэнгэр заяатай хэмээн хайрлаж, түүнийг хүмүүст байх ёстой бүхий л эрхэм зан чанарыг агуулсан ариун амьтан хэмээн шүтдэг талаар энэхүү зохиол өгүүлсэн байна. Тал нутагт хүний дайтай явахын тулд чоно мэт хурц ухаантай, үнэнч, эрэмгий, дайчин, бие даасан, нийтийн төлөө өөрийгөө золиослох чадвартай байх ёстой байдаг тул Монголчууд агуу явсан хэмээн зохиолч хүүрнэжээ. Тэрээр чоныг шүтэж ирсэн нүүдэлчин Монголчуудтай Кунзийн сургаалд баригдсан тариаланч Хятадуудыг харьцуулахдаа Хятад үндэстнийг хоньтой зүйрлэсэн нь сонирхолтой санагдлаа.

Чоно эрх чөлөөт амьтан бол хонь ямагт туугдаж, маллуулж явдаг. Тийм ч учраас Хятадын ард түмэн өнөөг болтол дарлуулсаар ирсэн ухааны юм ярих гээд байх шиг… Ямар ч байсан чоно шиг дайчин байж л амжилт олно гэсэн үзлийг гаргаж ирсэн энэхүү зохиол Хятадын бизнесчдэд асар таалагдсан юм байх. Уул нь энэ ном улс төрийн хувьд хальт асуудалтай баймаар юм, гэхдээ учиргүй сая гаруй хувь зарагдаад байхыг бодоход Хятадын Засгийн Газар санаа зовох шаардлагагүй гэж үзсэн юм байлгүй. Гэхдээ зохиолч нэрээ нууцалсныг бодоход бас ч гэж тийм аюулгүй байгаагүй бололтой.

Тус зохиолыг Англи хэлнээ хөрвүүлэх эрхийг Penguin $100,000-аар авсан бөгөөд Англи орчуулга нь 2007 онд хэвлэгдэх юм байна. Мөн “Lord of the rings”-ын найруулагч Peter Jackson үүнээс сэдэвлэсэн кино хийх санаатай байгаа гэнэ.

Монголчууд бид домог ихтэй ард түмэн мөртлөө даанч түүнийгээ өөрсдөө ашиглаж чадахгүй юм даа… Уул нь бидэнд иймэрхүү итгэл үнэмшил бадраасан зохиол хэрэгтэй санагдах юм… Хэдий тэр шал өөр зорилго агуулж бичсэн ч, хэн нэгэн Хятад хүн л бидний өмнөөс ийм зүйл бичих ёстой байсан юм байх даа… За, за бүр далийхаасаа өмнө унтаж үзья, :D… Good night, people.

Намар болохоор яагаад ч юм далий далий ном уншмаар санагдаад байдаг юм – өчигдөр намрын эхний өдөр гэсэн биш Достоевскийн “Двойник” романыг уншиж дуусгав. Достоевский нээрээ агуу шуу, түүний зохиолуудыг унших тоолонд янзан бүр болдог юм. Би ч угаасаа хүн шиг ном уншья гэхээрээ л Достоевский шүүрч авдаг хүн дээ… Анх “Записки из подполья”-г уншчихаад нэг хэсэгтээ л шүтэж билээ. Цаашлаад мэдээж “Преступление и наказание” байна, “Братья Карамазовы” байна… “Двойник”-ийг урьд нь уншиж байгаагүй болохоор их сонин байлаа.

Достоевский анхны роман болох “Бедные люди”-гаа 23 настайдаа хэвлүүлсэн гэдэг (яг надтай чацуу байсан юм байна шт – damn, би 23 хүрчихсэн гэж үү… surreal). Уг зохиол Петербургт асар шуугиан тарьж, залуу зохиолч юу юугүй алдартай болсон байна. Аргагүй л дээ, “Бедные люди” хөөрхөн зохиол шүү… Варвара Макарт Гоголийн “Шинель”-ийг уншаарай гээд өгөхөд Макар учиргүй гомддог хэсэг нь бас л эвгүй. Достоевскийн хэвлүүлсэн хоёр дахь ном нь саяны “Двойник”. Энэ удаад түүний зохиолыг хүмүүс нэг их таатай хүлээж авсангүй – Белинский “Двойник”-ийг шал хэрэггүй ном гэж дүгнэсэн нь тухайн үеийн уур амьсгалыг илтгэнэ биз. Ямар ч байсан “Двойник”-т Гоголийн нөлөө асар мэдрэгдэж байна билээ: “Двойник” нэг ёсондоо “Шинель”, “Нос” хоёрын эрлийз юм уу даа.

Достоевский зарим талаараа зохиолч гэхээсээ илүү сэтгэл зүйч мэт санагдах бөгөөд зарим хүмүүс түүнийг Фройдоос өмнө психоанализ гээчийг нэвтрүүлсэн ч гэж ярьдаг. Энэ утгаараа “Двойник” тэр чигтээ Голядкины case history буюу өөртөө итгэлгүй, учраа мэдэхгүй, Петербургийн “чиновнический мир”-т өөрийгөө гээсэн, төөрөлдсөн нэгэн албан хаагчийн солиорлын түүх гэлтэй. Хөөрхий Голядкиныг заримдаа өрөвдөх шиг, заримдаа үзэн ядах шиг… Multiple personality disorder гэх нэр томьёо гарч ирээгүй байхад Достоевский аль хэдийн түүнийг дүрсэлчихсэн байдаг…

19-р зууны Оросын уран зохиолд Голядкин шиг “человек из подполья”-гийн дүр асар олон шүү – тухайн үеийн нийгэм тийм л байсан байх. Зарим талаараа өнөөгийн Монголын нийгэмтэй их төстэй ч юм уу… Гэснээс, Гоголийн “Мёртвые души” жүжиг манай Драмын театрын тайзнаа тавигдаж байгаа гэсэн, сонирхолтой болж магадгүй.

Достоевский уншихаар депрессдээд байдаг юм… тэгсэн хэрнээ мэдсээр байж уншдаг наасан, closet masochist юм уу хаашаа юм. Нэг гар Достоевскийг “he usually preferred to be violently unhappy rather than to be mildly happy” гэж тодорхойлсон байна билээ… perhaps the same goes for me as well.

Хэд хоногийн өмнө учиргүй шоппингдож, номын дэлгүүрт 2-3 цаг өнгөрөөв. Худалдагчид нь асар чанга Люмино тавиад байсныг эс тооцвол их аштайхан байлаа. Нарийлж, далийж байсаар иймэрхүү наймаа хийв:

1. Ашигт малтмал газрын тосны хэрэг эрхлэх газар. “Ашигт малтмал, газрын тосны салбарын мэдээлэл”. 2005 он.

2. Г. Галбаяр. “ХХ зууны Монголын уран зохиолын хөгжлийн үе шатууд”. МУИС-ийн хэвлэх үйлдвэр: 2004 он.

3. С. Ганбаатар. “Хөх цэрэг: Монголын хөгжлийн талаар Нострадамустай хийсэн хөөрөлдөн”. 2004 он.

4. Mongolial National Chamber of Commerce and Industry. “White paper on Mongolian economy and foreign trade”. Ulaanbaatar: 2003.

5. Х. Тэмүүжин. “Үгс… таны оюуны хэрэгцээнд”. Эдмон: 2005 он.

6. Д. Төмөрхуяг. “Фридрих Ницше: Цадиг, жигүүрт үгс”. Мөнхийн үсэг: 2005 он.

7. ТИНЗ нийгэмлэг. “Татвар: тогтоол, журам, аргачлалын эмхтгэл”. Соёмбо принтинг: 2005 он.

8. Ц. Уранчимэг. “ХХ зууны өрнөдийн урлаг”. Арт энд Дизайн: 2005 он.

9. Т. Юмсүрэн (орчуулагч). “Хүн дүрст хонинууд: Нобелийн шагналт зохиолчдын тууж өгүүллэгүүд”. Соёмбо Принтинг: 2004 он.

Монгол уран бичиг – “Бэхийн мөр” компанийн бүтээсэн Монгол уран бичгийн урлагийн тухай сайт (yes, Mongolian calligraphy).

Lingua Mongolia – Уйгаржин Монгол бичиг сурч буй хүмүүст зориулагдсан Англи сайт. Уйгаржин бичгийн дүрэм, толь бичиг, зарим нэгэн эх сурвалжийн задаргаа зэрэг багтсан байна. Асар аятайхан сайт байна.

Ийм төрлийн өөр гоё сайт мэдэх бол хэлээрэй, плз.

Өнөөдөр Шекспирын төрсөн өдөр гэж байна шүү. Хэдийгээр Шекспир яг хэзээ төрсөн нь тодорхой бус байдаг ч, түүний төрсөн өдрийг 1564 оны 4 сарын 23-наар тооцдог гэнээ. Энэ жил түүний мэндэлсний 441 жилийн ой болж байгаа юм байна. Happy birthday, Billy гэсэн, 😀

From “King Lear”:

This is the excellent foppery of the world, that, when we are
sick in fortune,–often the surfeit of our own behaviour,–we
make guilty of our disasters the sun, the moon, and the stars; as
if we were villains on necessity; fools by heavenly compulsion;
knaves, thieves, and treachers by spherical pre-dominance;
drunkards, liars, and adulterers by an enforced obedience of
planetary influence; and all that we are evil in, by a divine
thrusting on: an admirable evasion of whoremaster man, to lay his
goatish disposition to the charge of a star!

—

As flies to wanton boys are we to the gods,–
They kill us for their sport.