Парадокс

Өнгөрсөн долоо хоногт Улаанбаатарт аюул болов. Солонгос руу явж ажиллах хүсэлтэй хүмүүсийг бүртгэнэ гэсэн биш мянга мянган хүмүүс Төв цэнгэлдэхэд оочерлож, Солонгост очиж тариалангийн талбай дээр газар ухахын төлөө алалцав.

Яг энэ үед бид хэд гурван үйлчилгээний ажилтан ажилд авна гэсэн зар өгсөн байж таарлаа л даа. Учиргүй баяжихгүй ч гэсэн, амьдрах боломжтой цалин санал болгохыг хичээлээ… тэгээд л утсаа чагнаад суугаад байлаа, тэгсэн нэг ч хүн залгадаггүй шүү. Гайхлаа, зар маань нийтлэгдээгүй юм байхдаа гэж бодлоо, лавлалаа… зар гарах нь гарч, гол нь хүмүүс тоож залгаагүй шинжтэй. Өөр сувгуудаар зараа явууллаа, дахиад хүлээлээ, хоёр хоногийн дараа нэг юм ганц оюутан ярьж баярлуулав…

Эхний параграф, хоёр дахь параграф 2 нэг л уялдахгүй байгаа биз? Монголд ажил хийх хүн олдохгүй байхад Солонгосуудад зарагдахын төлөө хоорондоо зодолдох шахам тэмцэхийг юу гэж ойлгох вэ? Дээрээс нь төв цэнгэлдэхэд алалцаж байгаа 15,000 хүмүүсийг хил давах мөчид 10,000-20,000 хятад ажилчид Монголыг зорих болно. Яах ч ёстой юм байгаа юм…

Хамгийн энгийнээр бол дээрх бүх зүйл цалингаас улбаатай  байж таарна. Хүмүүс илүү өндөр цалинтай ажил хийхийн тулд Солонгосыг зорьж байгаа…

\үргэлжлэл бий\

Continue Reading

Got Milk?

Өчигдөр сүү авах гэж дэлгүүрт баахан зогслоо. Монгол уул нь мал ихтэй улс, гэтэл дэлгүүрт дандаа л импортын сүүнүүд байх юм. Ядаж байхад үндэсний үйлдвэрлэгч гэгдээд байгаа Monfresh л гэхэд хаа байсан Австралиас хуурай сүү импортлож, найруулдаг гэх юм. Хэдэн үнээтэй болдог юм уу гэсэн, 😛 Сүүлийн үед сурагчдын үдийн цай хөтөлбөр энэ тэр нь хэрэгжээд, сүү импортлогчид улам олширсон шинжтэй. Орос, Хятадаас л их импортлодог бололтой… Весёлый молочник гэх мэт лаг лаг нэртэй савласан сүүнүүдийг харж удтал зогсосны эцэст лангууны булангаас “Сүү” ХК-гийн ганц сүү олж аваад харилаа.

Импортны сүүнүүд дунд MengNiu \Монгол үхэр\ нэртэй өвөр Монголын сүү харагдана лээ. MengNiu нь “бид танд байгалийн цэвэр бүтээгдэхүүн, Монгол үнээний сүү санал болгож байна” гэх маягаар их рекламдаж, Хятадын № 1 сүү, сүүн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч болсон байгууллага юм байх. 1999 онд үүсгэн байгуулагдаад, хэдхэн жилийн дотор Хятадын зах зээлийг эзэлж, олон арван улс руу бүтээгдэхүүнээ экспортлох болсон гэнээ. Үндэслэгч нь Niu Gensheng хэмээх өвөр Монгол нөхөр \”үхэр” гэсэн утгатай нэртэй юм байж асар сэргэлэн нөхөр наасан\. Мань хүн Хятадын нэгэн томоохон сүү, сүүн бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэгч компанид ажиллаж байгаад MengNiu-г байгуулсан түүхтэй аж. Meng Niu нь өвөр Монголын малчдаас сүү татан төвлөрүүлж, өөрийн үйлдвэрүүдэд боловсруулан савладаг. Тэд анх малчдад сүүний үнээ худалдаж авахад нь зориулж зээл олгож, түүнийгээ сүүгээр эргэн төлөхийг санал болгосноор ханган нийлүүлэлтийн асар том сүлжээ бий болгож чадсан байна. Одоо тэдний сүлжээнд сая сая малчид багтдаг бөгөөд жилдээ 1.5 сая тонн сүү үйлдвэрлэх хүчин чадалтай гэнээ.

MengNiu-гийн үйл ажиллагааны зарчмыг Монголд хэрэгжүүлж болохоор л санагдаад байгаа юм. Малчдаас сүүг нь аваад, савлаж боловсруулаад худалдах ажлыг зохион байгуулах нэг нөхөр \үхэр ч юм уу 😛 \ хэрэгтэй л дээ. Тэгвэл бүгд дэлгүүрээс цэвэр Монгол сүүгээ худалдаж авдаг болохгүй юу. Хэрэглэгчдэд ч хэрэгтэй, малчдад ч хэрэгтэй. Даанч тэгээд дэд бүтэц, тээвэрлэлт гэж ирээд асуудал мундахгүй биз… Ядаж эхний ээлжинд Улаанбаатарын хэрэглэгчдийг хангах хүчин чадалтай үйлдвэр байгуулж болох байлгүй дээ, ийш тийш нь экспортлохоо байг гэхэд. Уул нь Япон руу л гэхэд “Монголын сумочид Монгол үнээний сүү уудаг болохоор ийм чадалтай байдаг” гэж ирсэн лаг реклам явуулвал цаадуул чинь хошгирно доо \ядаж хэн нэгэн нь сумочдынхоо амжилтыг эдийн засгийн үр ашигтай байдлаар ашиглах хэрэгтэй шт\. Архи үйлдвэрлэж баяжсан нөхдүүд бодолцмоор юм гэсэн.

Continue Reading

Back from oblivion

Хамгийн сүүлд сар хагасын өмнө блогоо шинэчлэжээ \ядаж байхад тэр нь загвар энэ тэртэй холбоотой  хаа хамаагүй бичлэг наасан\…  Нэг л мэдэхэд асар их хугацаа өнгөрчих юм аа, дамнит.  Надад болон Бодролд санаа тавьсан хүмүүст баярлалаа,  мөн удаан хугацаагаар алга болсонд сорри гайз. Сүүлийн үед оффлайн амьдрал давамгайлаад, blog гэхээсээ илүү block царайлаад сууж байна даа гэсэн, 😛 Гэхдээ everything is well, ядаж байхад хавар болоод ч гэх шиг… Мань мэт шиг moody нөхдүүд сав л хийвэл янзан бүр болчихдог нь хэцүү юм даа.

Бодрол.ком-ын талаар хүмүүс асуусан байна. Уул нь энэ хаяг дээр literary journal маягийн сайт байршуулах санаатай л яваад байгаа юм. Утга зохиолын онлайн сэтгүүл хийх “мэргээн санаа” төрөөд бараг жил болох нь… Энэ ажил маань ажил хэрэг болох арай л болоогүй байна. Энэ хугацаанд хоёрын хооронд хуучин хуудсаа дахин байршуулах утгагүй санагдаад байгаа юм, тэгэхээр сэтгүүл бэлэн болтол энэ чигээр нь байлгаж таарах гээд байдаг. Гэхдээ ямар ч байсан Бодрол е-сэтгүүлийн анхны дугаар энэ зундаа багтаад гарчих байх аа \өөртөө асар тодорхой бус deadline өгсөн гэсэн\.  Үүний талаар тусад нь бичнэ ээ.

Блогын хувьд, энэ зун асар идэвхитэй блогдож, юу юугүй  рекорд тогтоох таван жилийн төлөвлөгөө боловсруулчихсан байгаа, 😛 . 

Бусад сонин хачин гэх юм бол: Майн баяртай уралдаж Бээжинд ганц хоёр ажил амжуулах гэж очсон биш “Тансаг лам баруун этгээдэд зорьчсон”-ы дайтай л адал явдалтав. Бээжин гэж очих тоолонд л өнгө зүс нэмээд байдаг сонин газар шүү. Яг энэ үед тэнд амьдарвал сонирхолтой байх аа \ингээд биччихээр Монголоо алдсан “хужаагийн” тагнуул энэ тэр болчихдог юм болов уу… айх юм байна шт гэсэн\.  Амьдрахад тааламжтай гэснээс, миний хувьд “top 5 dream cities to live” дараах байдлаар жагсана байх: 

  1. Улаанбаатар \Энхтайвны өргөн чөлөө мандтугай\
  2. Лондон \Топ шопд зориулж Кэйт Мосс өөрийн коллекцийг гаргасан гэнээ\
  3. Нью Йорк \Strands books-ыг санаж байна гэж жигтэйхэн\
  4. Бээжин \уур амьсгалын хувьд Нью Йоркоос ялгагдаад байх юмгүй хэрнээ Хятад хэл сурах боломжтой\
  5. Аддис-Абаба \нэр нь куул санагдаад байдаг юм аа… ядаж байхад Етиопын мөнгөн тэмдэгтийг бррр гэдэг гэж байна лээ. “Бррр байхгүй ээ, яах гээд байгаан” г.м.\

Бээжин дэх орон сууцны үнэ өртөг сүүлийн хоёр-гурван жилийн дотор хэд дахин өсөж, housing boom болж байгаа юм байх. Байршил сайтай, хотын төвийн лаг лаг шинэ цогцолборуудын нэг м.кв-ын үнэ 20000-30000 юань байдаг гэнэ. Энэ нь манайхаас 10 дахин үнэтэй гэсэн үг.  Хаа байсан Лондон мондонтой харьцуулахад бага байх л даа, гэхдээ л асар үнэтэй наасан.  Шинэ баячууд, экспатуудад зориулсан янзан бүрийн хоолны газар, бар сав ч яасан олон болсон юм, гарууд ид тансаглаж байгаа шинжтэй. Нэгэн танил Америк “дизайн нь тасархай, Бээжинд очвол заавал орж үзээрэй”  гэж ирээд л LG Twin towers хэмээх Scitech plaza-гийн хажууд баригдсан шинэ шилэн барилгын дөрвөн давхарт байрладаг LAN club нэртэй restaurant/lounge/bar-ыг санал болгохоор нь орж үзэв, шүтэв.  Өнөөх алдарт Philippe Starck зургийг нь гаргасан юм байх аа, extravagance гэж энэ л байх.

Дизайн гэснээс, нэг Монгол нөхөр хоолны газар байгуулахаар төлөвлөлөө гэхэд тогоочоо сонгохоосоо өмнө юу юугүй асар их мөнгө сандал ширээ, хана туургандаа зарцуулаад л, байшингаа гоёж эхэлдэг зантай байдаг даа. Тэгээд л нэг л их үнэтэй сандал дээр нэг л их үнэтэй хана ширтэнгээ амнаас уначих хоол сэрээдүүлэхийн тулд оршин тогтнох газар нэгээр нэмэгдэнэ. Ядаж байхад нөгөө хэдэн сандал ширээ нь байдаг л нэг сандал ширээ, юун дизайн мизайн, ядаж орж ирсэн хүмүүсийн хувьд нүдээ баясгаад гарах боломж байхгүй.  Гэхдээ нэг үеийг бодвол байдал хамаагүй дээрдсэн байх л даа, “дизайнерууд” олширч энэ тэр…

Дээрх “дизайнерууд”-ын нэгтэй саяхан хамтарч ажиллах завшаан тохиов. Дизайнер ч юу байхав, засал чимэглэлийн баг юм л даа. Яахав, зарим нэгэн хүнд гаруудыг бодвол илүү нямбай, арай ур чадвар өндөртэйн харагдаж байлаа.  Даанч “хамгийн үнэтэй нь хамгийн сайн” гэдэг тодорхойлолтыг бурхан мэт тахин шүтдэг, мөнгө хэмнэнэ гэсэн ямар ч ойлголт байхгүй, сав л хийвэл хамгийн үнэтэй сонголт руу дайрдаг хүмүүс болж таарав. Үнэтэй бараа материал нь илүү чанартай байдаг байж болно л доо, гэтэл дизайн гэдэг нь үнэтэй зүйлийг хямдхан зүйлтэй хослуулах,  хямд төсөр хэрнээ үзэмжтэй шийдэл бодож олох зорилготой байдаг баймаар юм гэж бодогдлоо… Хэн ч head to toe Chanel өмсөөд гүйгээд байхыг зөвлөдөггүйтэй л адил байлгүй ч гэж бодлоо.

Гэтэл өнөөх Philippe Starck-ын дизайн яав? Тэнд маш үнэтэй шийдлүүд ч байсан, хямд шийдлүүд ч бас байсан. Гол нь тэд бүгд нийлээд нэгэн уур амьсгал бүхий, цогц орчинг бүрдүүлж байв. Яаж юмыг тэгж хийж сурна аа? Манай барилгын салбар балай авч байгааг хэлэх үү, Монголд өнөөдөр архитектор, цаашлаад интерьер дизайнер гэх мэт мэргэжлүүд асар чухал болж байгаа \шит, мэргэжлээ буруу сонгочихож гэсэн\. Даанч чадвартай хүмүүс цөөхөн. Саяхан бас нэгэн танил маань нэгэн архитекторт барилгын зургын захиалга өгч л дээ. Тэгээд л хэд хэдэн удаа уулзаад, ийм ч барилга, тийм ч барилга гээд л баахан ярьсан юм байх. Нөгөө архитектор нь ч анхан шатны ганц хоёр зураг гаргаад л, тууштай хамтарч ажиллахаар болсон гэнэ. Гэтэл нөхөр өрөөний зохион байгуулалт энэ тэр дээр нь л ухантаад байна уу гэхээс биш фасадны зураг гаргаж өгөх шинжгүй яваад байхаар нь фасадаа яах вэ гэтэл “фасад гэх зэргийг явцын дунд шийдчихдэг юм аа” гэж авсан гэсэн. Ингэхээр чинь царай муутай барилга хотоор нэг дүүрэхээс өөр яах ч юм билээ.

Anyway, back to Beijing…. Урьд нь Бээжинд очихдоо дандаа учраа мэдэхгүй турист царайлж байгаад л явчихдаг байсан болохоор энэ удаад нэлээд нухацтай үзэх санаатай “Insider’s guide to Beijing” гэсэн нэртэй guidebook энэ тэр аваад, гудамжийг жинхэнэ метрлэх шиг болов. Хэдэн жилийн өмнө хальтхан үзэж байсан “ni hao”-ныхаа ид шидийг гаргах санаатай, хүний хэлсэн ганц өгүүлбэрийг ойлгохоороо асар их баярлаж, ойлгохгүй болохоороо “муусайн юмнууд Хятадаараа ярьж чаддаггүй юм байхдаа” ухааны юм бодож энэ тэр… зугаатай л явлаа. Ном гэснээс, Wangfujing дэх Foreign Languages Bookshop англи номны дажгүй сонголттой юм билээ, хэзээ ч унших юм бүү мэд, хэдэн ном авч ачаандаа нэмэрлэв.

Хятадууд аль хэдийн Олимп хүртэлх хугацааг countdown хийгээд эхлэчихсэн, бултаараа бэлдэцгээж, зурагтаар өдөр болгон “Олимп хүртэл тэдэн хоног үлдлээ, хөдөлмөрчдөө” гэсэн зарлал яваад л… Ямар ч байсан ноднин жилтэй харьцуулахад маш олон шинэ зам тавигдсан байх шиг санагдсан.  Гэхдээ л Бээжингийн traffic арай дэндүү болсон байна лээ – замд ихэнхи цагаа өнгөрөөчих болтой юм билээ. Хүмүүсийн амьжиргаа сайжирсаны илрэл байх л даа, гарууд солгой баруунгүй цоо шинэ Wolkswagen, Audi унаад л… үйлдвэрүүд нь Хятадад баригдсаныг ч хэлэх үү.  Ямар ч байсан Бээжингийн метроны сүлжээг өргөтгөж байгаа сураг байна лээ, тэгэхээр зам нь арай гайгүй болох байх гэж найдахаас… түүнээс биш энэ янзаараа хол явалтгүй наасан \энэ тал дээр УБ маань ч ялгаагүй л дээ\.

Арт сонирхдог хүмүүс байвал, Dashanzi 798 гэдэг газрын галерейнуудаар дэмий тэнэж болох юм байна лээ шүү, нисэх явах замд байдаг юм билээ. Хятадын орчин үеийн урлаг бий болсон газар юм байх. Хуучин үйлдвэр байсан хэсэг газрыг хашаад, үйлдвэрийн байрнуудад нь галерей, урлан хийчихсэн юм байна лээ. Байшингууд нь асар гоё өндөр таазтай наасан… тасархай харагдаж байгаа юм чинь. Энэ утгаараа манай 1-р цахилгаан станцийн барилгыг л тасархай музей болгох хэрэгтэй байгаа юм даа гэсэн… 

Ойрд блогдогүйг ч хэлэх үү, хаа хамаагүй баахан юм хамаад биччихлээ.  Дараачийн удаа хүртэл түр азная, ядаж байхад өнөөдөр Баасан гариг гэдгийг огцом санаж балрав…

ПиЭс: И-мэйл бичнэ гэж хэлчихээд ор сураггүй алга болсондоо нэр бүхий хүмүүсээс хүлцэл өчьё. Сорри, гайз… Өнөө маргаашгүй и-мэйл илгээмц. 2-рт, удахгүй төрсөн өдөр нь болох гэж байгаа Мандадаа төрсөн өдрийн мэнд хүргэе \юмыг яаж мэдэхэв, мартчихвал баларлаа шт\.

Continue Reading