Өөрийнхөө олон удаа, олон талаас нь бодож байсан нэг зүйлийн талаар сийрүүлмээр санагдав. Би японы дээгүүр зэрэглэлийн улсын их сургуулийн магистрантурт сурдаг. Одоогоор бусдаас илүү гарч гялтайхгүй, доош орж бүлтэгнэхгүй яваад болоод л байна. Энэ маягаараа өнхрөөд л байвал жилийн дараа төгссөн болоод, нутагтаа буцаад шороотой тоостой, ядуурсан бухимдсан ард түмнийхээ дунд ороод үзэж тарах байх даа. Тэгэхгүй гэвэл бусдыг дуурайгаад эндээ үлдэж, аль нэг компанид бичиг цаасхан нааш цааш болгосон ажилд “хүчээ сориод” үзэхэд болохгүй нь юу байхав. Гэвч би ийм маягийн амар сайхандаа жаргах амьдралыг сонгомооргүй байна.
Ихээр бодоход 50 жилийн дараа би өөрийнхөө амьдралд цэг тавьж энэ хорвоог дуртайяа орхино. Тэрний өмнө боломж л гарвал өөрөөсөө хир зэрэг утга учиртай амьдрав гэж асууна байх. Тэр асуултанд амжилттай хариулахуйц амьдрахыг л хүсээд явдаг юм л даа. Тэгэх шаардлага нь юунд байна вэ, ямар учраас тэгэх хэрэгтэй вэ гэсэн асуулт гарч болно. Миний хувьд хариулт нь энгийн. Хүн болж төрсөн учраас. Муур ч юмуу болжмор, мэлхий биш хүн болж төрсөн учраас. Уулын буга, усны жараахай, хортой аалз, хонин гүрвэл гээд бүгд юуны төлөө амьдардаг вэ? Үсрээд л үр удмаа үлдээхийн төлөө биз. Үр удмаа үлдээж яах гэсэн юм бол? Тэд өөрсдөө ингэж бодож чаддаг байсан бол, -Зүгээр л… гэх байх. Ер нь байгаль эхийн оноосон даалгаварт их үнэнч ч юм уу үр удмаа шалавхан шиг үлдээгээд өөрсдөө шалавхан үхэхээ л боддог шиг. Харин хүн бол өөр. Аль болох үхэхгүйн төлөө зүтгэх эрмэлзэлтэй. Яагаад үхэх дургүй юм бол? Бодвол муухай зүйл л байх нь дээ. Муухай гэдгийг яаж мэдсэн юм бол? Үхэж үзчихээд, “Их муухай юм байна лээ шүү” гэж хэн нэгэн нь хэлээ юу? Би лав тийм юм сонсоогүй. Яг сайн бодоод үзвэл зарим хүмүүсийн “ТАМ” гэж нэрлээд айгаад зугтаад байдаг зовлон зүдгүүр, өвчин шаналал, аллага хядлага бидний “АМЬДРАЛ” гэж нэрлээд байгаа ертөнцтэй давхцаад л байгаа юм даа. Харин хүн бүр өөр завин дээр, өөр сэлүүртэй хөвдөгөөс тамд бэдрэх үү, амьдралд сэлэх үү гэдэг нь тодорхой болдог шиг.
Тэгэхээр бодоод байвал би олигтойхон бөх бат завь олж суухыг, амархан хугарчихгүйхэн шиг сэлүүртэй болохыг энэ Японоос хайж ирсэн болж таарах байх. Эндээс олсон завь, сэлүүр маань Монголдоо буцаж очоод нэг хэсэгтээ л дороо дэмий хий эргэх ч юмуу, эсвэл хаанахын хийцийнх нь тодорхойгүй болж, монголчилсон будаг нь халцарсан бүдүүн төмрөөр хийсэн завинуудад цөм цөм мөргүүлэх байх гэсэн сэтгэгдэл төрөөд байдаг болж. Тэгчих вий гэж айгаад байгаа ч юм гэсэн дүгнэлт гаргах гэж яарахгүй байна л даа. Гэхдээ хараад ажиглаад байхад олон залуус яг л үүнээс зугтаад халшраад монголд очихгүй, очсон ч буцаж ирээд ямар ч хамаагүй ажил хийж гадаадад суурьшиж хоног хугацааг бага нервтэж, амар хялбар амьдрахыг илүүд үздэг болж. Тэднийг буруутгах ч арга байхгүй л дээ. Ялангуяа “ардчилал” ыг идеал болгосон даяаршлын нийгэмд.
Тэр дундаа байнга хэл загатнуулж байдаг нэг зүйл, ЗГын тэтгэлгээр өчнөөн жил сурч сурчихаад, бусдын бүтээн байгуулсан боловсронгуй систем, нийгмийн үйлчилгээний бэлэн загварт дасчихдаг. Тэгээд монголд буцаж очихоор байдал ямархуу байхыг төсөөлөнгүүтээ шууд зайлсхийгээд ямар нэг арга сүвэгчилж гадаадад үлдэхийг бодно. Мэдээж өөр янз бүрийн зорилгоор янз бүрийн бодолтой гадаадад ажиллаж амьдарч байгаа залуус бий, тэднийг бүгдийг нь хамруулж муу хэлэх гэсэн санаа алга л даа. Миний хэлэх үгээ олохгүй түнтэгнээд зовоод байгаа зүйл юу гэвэл тэтгэлэг авч сураад, “дээд” боловсрол эзэмшсэнийхээ хэргийг аль нэг хөгшин Японтой хувь заяагаа холбож гэрийн мухар сахих ч юмуу, виз сунгагдаж л байвал хужаатай ч хамаагүй гэрлээд үлдэх, эсвэл аль нэг унтаа оффист цаас копидож, цай зөөж амьдрах хэлбэрээр гаргаж байгаа хүмүүсийг харахаар арай л биш санагдаад байх юм. Ийм хүмүүсийг харахаар монголд ажиллаж амьдрах үүнээс дор жигшмээр зүйл үү гэж асуумаар санагдаад болохгүй юм. Яахав суусан завиа хэмх мөргүүлж шархдаад, сэлүүрээ хуга цохиулаад явахыг бодвол чийглэг агаартай, хувцас хиртдэггүй цэвэрхэн хотод эд эсээ гамнаад, нүүнийхээ үрчлээсийг хянаад зовлон багатай амьдрах нь өнгөц харахад хамаагүй дээр л байх. Тэрнийгээ “Жаргал” гэж боддог ч байж болох. Дээр дурдсан шиг үхэхийнхээ өмнө “ХҮН” шиг утга учиртай амьдарч чадав уу гэж асуух болбол юу гэж хариулах вэ гэж энэ тэр илүү дутуу юм боддог ч үгүй байх даа.
Миний бас нэг хэлэх гэсэн юм нь, монголд хүссэнээрээ сайхан амьдрах боломж байхгүй байгаа бол тийм боломжийг бий болгохын төлөө ажиллах шаардлага хэрэгцээ байна гэсэн үг биш үү. Жишээ нь Японы нийгэм бол бүх хэрэгцээ нь ханачихсан, ямар ч юмыг хийе гэсэн хэрэгцээ шаардлага нь дуусчихсан нийгэм. Овоо хэмжээний сенсаци дэгдээхгүй л бол юу ч хүмүүсийн анхаарал татахаа больчихсон нийгэм. Нэг ёсондоо амьдрахад дэндүү уйтгартай залхмаар. Гэтэл Японд дээд боловсрол эзэмшиж боловсорсон мундаг залуучууд нэмж юу сурах гээд энэ залхмаар уйтгартай нийгэмд хөлс хүчээ зараад байгаад байдаг юм бол доо? Сургуульд сурсанаа лавшруулж практикт суралцаж байна гэж олон хүн хамгийн түрүүнд хариулах байх. Монголд практикт суралцах Японд Японы практикт суралцах 2 юугаараа ялгаатай болж таарах вэ? Суралцсаныхаа үр дүнг хаана юунд зориулах вэ гэдгээр л ялгаатай тайлбарлагдах байх. Япон компаниудын менежмент зөвхөн Япон хүмүүсийнхээ сэтгэлгээнд, Япондоо л амжилттай байсан, гадаадад гарахаараа хамгийн хойрго явуургүй хоцрогдсон системтэй байдаг гэсэн шүүмлэлийг их л сонсож байсан. Тэгвэл Япон компанид юуг нь сурах гэж ажиллаад байдаг юм бол? Аливаа нэг эдийн засгийн субьектэд огт ажиллаж үзээгүй хүн хаана ч очсон шинэ соргог санагдаад л суралцах юм мундахгүй байх нь аргагүй шүү дээ. Заавал тэрийг Японд ажиллаж, Японы эдийн засгийг дэмжиж байж суралцах ёстой гэдгийн учрыг харин тунгаадаг хүн байдаг болов уу? Их л олон залуус нийгэмд ажиллаж өшөө их зүйл сурчаад монголдоо очоод бут авна гэсэн хийсвэр бодолтой явдаг болтой санагдсан. Тэгж бодоод явбал аливаа нийгмээс суралцаж боловсорч дуусна гэж хэзээ ч байхгүй бизээ. Нэг л мэдэхэд хийж бүтээх гол цаг хугацаа нь өнгөрөөд талийсан, нэг л их юм сураад байсан мөртлөө Японы ч монголын ч аль альнийх нь нийгмийн шаардлагыг хангахгүй саармаг “мэдлэгтэнгүүд” олон болсон байх вий гэж бодогдох юм. Тэр цагт МОНГОЛ маань хэний гарт ямаршуухан дүр төрхтэй болсон байх бол доо?
30 Comments
21st CENTURY LIFELESSNESS..!! Our communication – Wireless, Our telephone – Cordless, Our cooking – Fireless, Our youth – Jobless, Our religion – Creedless, Our food – Fatless, Our faith – Godless, Our labor – Effortless, Our conduct – Worthless, Our relation – Loveless, Our attitude – Careless Our feelings – Heartless, Our politics – Shameless, Our education – Valueless, Our Follies – Countless, Our arguments – Baseless, Our bosses – hopeless, Finally, Our Salary – Veryless, This message – meaningless, and…the person who is reading this – useless…
keke. neg iim message avaad.
Yag gol ni tegeed yu gej heleh geed baigaag neeh oilgsongui. Yapond ingej toiruu utgaar umiig bichdeg baij boloh um.
???
???
???
?????????? ?????????????? ?????
harin nadad bol surguulia tugsungvvtee l ochij ajilmaar bn ih erch hvchtei bas gadnii ajliin talbariin setgehvi arga barild avtaagui baigaa deeree ajilaval setgeleer unah bas busdiin niigemtei ooriihiigoo haritsuulj nervtehgui baih l daa mini huvid shvv dee gehdee bas gants oroo bairnii asuudal bas ch orhigdoj bolohgui asuudal ochood ajilad bairaa avaad mashintai bolood tegeed gesen … bodol eroosoo orj irehgui yum yagaad? mongold gants oroo bair hudaldaj avch chadah hemjeenii tsaling hen her udaan ajilaj baij avah bol ulsiin eronhiilogchiin tosviin tsalin 70 myanga gej sonsson yum bn tiim bol enhbayr guai dor hayj 21 sar buyu 2 jil shaham zovhon 1 oroo bairnii tolo ajilna gesen uguu ingeheer eh orondoo ajilah sonirholtoi hench garch irehgui baigaa yum yavah huseltei eh oronch setgelgeetei zarim negniigee teneg ochij yu hiih geed bgaan geed l baidag tegeed bas gadaadad yu higeed baigaan boloo hvmvvs bas l neg oroo bairnii mongo……………………..
Ulsiin zardlaar surahaar tegj baigaan. Ooriinhoo hycheer byh yumaa zohitsuulaad yzehgyi yu. Mongol baitugai gazraas oldohgyi hatuu byreestei zavitai bolno. Hynii hiij ogson hiimel yumiig hog deer hayval taarna.
negent ulsiin zardlaar sursan l bol butsaaj tuluh l yostoi gej bodoj bna. Husej baina u husku baina u hamaagui ugaasaa Mongoldoo ochij dor hayj 5n jil ajillah l hergtei.
Herev huviin zardlaar sursansan bol chi yaahaa uuruu med.
hatuu bureestei zavinaas gadna bas hatuu aristai bh heregtei tee :))
Japand, ter tusmaa “deeguur zeregleliin” surguulid master hiisen hund ochij ochij “tsaas copydoj, tsai zuuhuus” uur oligtoy ajil uneheer oldohguy gej uu? Tiim bol haramsaltay l baina.
Yutay ch minii huvid bol humuusiig tugsunguutee uchirguy l eh ornoo hugjuulne geed unuu ilgeeltiin ezen mayagtay heden textbook-ee uvurtluud ireesey gej husehguy baina. Irlee gehed ugaasaa sursan medsen ni Mongoliin nuhtsuld taarahguy, taarlaa gehed Mongold yag 100% uuriiguu daichlaad ajillah nuhtsul ni burdeeguy. Minii medehiin olon arvan chadaltay zaluuchuud yag iim muruudulduu avtan Mongol ochood uusaad alga bolson yumdag. Unuu sursan medsen ni hend hereg bolsiim buu med.
Tuunii orond minii bodloor bol gadaadad, ter tusmaa tomoohon surguuli tugssun humuus ali boloh Mongol ruugaa bish, harin orond ni UN, WTO, WB geh met tomoohon baiguullaguudad ajild orj Mongoldoo lobby hiih ni hen hendee ashigtay yum shig. Ugaasaa edgeer baiguullaguud dahi Mongol humuusiin too baih yostoy hemjeendee hurdegguy yum gee biddee?
?????? ?????
???
iguanna shig zaluus olon baihad Mongoliin ireedui gereltei baina. Bi ch gesen yag cham shig bodoltoi yavdag.
Mongold ochij tom zeversen zavinuudtai tsum tsum murgulduj Mongoliin hugjliig neg shat ahiultsgaaea.
Tom zeversen umhii zavinuud zasgiin erhend baiga tsagt shine olon olon zavinuudiig alah bolno.
Olon olon shine zavinuudiin tuluu uriiguu zoliosloj chadah Zasgiin Gazraar surch baiga zavinuud heregtei baina. Tednii zarim ni chi bi bolon busad uhamsart gar niilen ajillah nuhduud baih bolno.
Iguana, chinii helsen ulsiin zardlaar sursan humuus ergej Mongoldoo ajillaasai gedegtei sanal neg baina. Harin yaran sandran ochilgui, ehelj ooroo hol deeree battai zogssoniihoo daraa eh orondoo tus nemer bolj chadah um shig.
Bidnii heden Mongolchuud niigem, uls orniihoo tuld medleg chavaraa zoriulan negen zygt zytgevees “medekyiee, chadakyiee” geh zyil ygyi bolj tsengeliin manlaid hyrch bolohiig dan gants bid setgeliin chin zorig, irgenii uhamsar mednee! Zavinuudaa evdlen negtgej negen tom mos zysegch hiigtyn!
sanaa onoogoo helsen zaluuchuudad bayarlalaa.
evlelden negdeh gedeg l bidend ih heregtei yum bgaa yum gej oilgoj bna. olon yanziin helber durs, uusel garaltai hunuus negden zutgeh gegch hamgiin hetsuu zuil l dee. tegeed deer uyees sonirhol tataad bsan neg zuiliin tuhai ta nariin sanaliig bas sonsoh gesn yum. Freemasonry gej zarim n sonsoj duulj l bsan bh.
bodol sanaagaa huvaaltsana uu.
http://web.mit.edu/dryfoo/Masonry/
mongold ochood huviin companid ajillah uu? ulsiin baiguullagad ajillah uu?
huviin companid orchihvol humuus ulsiin mongoor yavchihaad ulsad zutgesengui geed baih shig baidag. ug n ter huviin company chin ulsad tatvaraa tolood bas l ulsiin toloo jaahan ch gesen yum hiij baiga biz dee?
bi lav ulsiin baiguulagad ajillahgui gej bodoj baiga. urd togsood ochson ulsuudig haraad baihad her yum chadaj medej baigaagaar n uneldeggui, harin heden jil ajillasan, yamar tushaal, zeregtei gedgiig n hardag yum shig baigaa yum.deer n ariin haalga tanil taliin nuur harah geed zavaan yumnuud tosviin gazar bainaa
Bi bodokhdoo uul ni Iguana-giin zov l doo bid oorsdiin medsen chadsanaa uls ekh orondoo zoriulakh ni tuiliin zov. Bas medeej oor ulsad togsokh ulsdaa togsokh 2-iin ylgaa ch ondor gekhdee bas turshlaga gedeg bol mash tom zuil bolokhoor bas zugeer khaychikhaj bolokhgui bna l da minii bodloor bol mongo ch turshlaga ch bogino khutsgaand ali bolokh chadakh ydakhaaraa soliltsoj yumiig ul suuritai avch uzekh kheregtei yum bolov uu gej bodlool doo. Kharin odoo manai ulsaas gadaadad suraltsaj baigaa zaluusiin too khediin 10000 khol davj bna ikh ajillakh khuch shine irch khuchiig yaaj zov zugruu ni yaaj khanduulakhaas l ireedui khamaarakhgaad baigaa yum shig nadad sanagddag yum tiim bolokhoor ymar negen ORGANIZATION bii bolgood neg khucheer zugtej khun buriig baildan daguulj chadval ymar ch mukhardlaas garch chadna gedeg bi itgedeg shu.
Iguana giin bodrol bol unendee mash olon asuult bolon anhaaruulga iin temdegtuudiig cuvuulsan ed bna. Bidend mash ih zuil bodoh bolon hiih uldchiheed bna.
Yer n bol amidral gedeg iig tailbarlah gesen mash olon oroldlogo uud bdag l da. Ihenh n ur huuhdiinhee tolee gene. zarim n eceg ehiinhee tolee, oeriinhee tolee, ehneriinhee tolee geh meteer yarina.
Amidarsan shig amidrah gedeg iig bas yu gej oilgomoor yum de. Gehdee l uui\niig bodood suuj bna gedeg n bas oeree ih l utgagui ed boloh n todorhoi. Tegehleer yeroosee yu ch bodohgui yavbal jargal ch yum uu. Nogee Choinom nairaglasnaar “Ene nii l tolee torsen yum gej er n zutgej em n mehiih ene havid ter divaajin n bna uu.” Neeree suuliin uyed yaahaa ch sain medeh ee bolichihood btal ene Iguana gedg noher buur erguutuuleed hayachihlaa.
???????
Iguana-d:
Gadaad ulsad surdag olon zaluusyn bodoj yavdag, sanaa zovnidog asuudlyg “burhegduuleed ch gesen” hundsund talarhaj baina. Nen turuund eh orondoo butsaj ochij medleg, huch chadlaa zoriulahyg husey, bi ch uuruu tegeh bolno.
Bas undur hugjiltei ulsyn niigem deh buh heregtsee barag buren hangagdsan gedegtei sanal neg baina, tiim gazar tednii “knowledge”, arga baril, tend butsen zuilees medej avna uu gehees bid altan amidralaa tiim niigemd ureh ogt shaardlagagui. Tiim gazar huviin materiallag heregtseegee hangaad uldeh zaluus uursduu songoltoo hiij baigaa ni ter, harin uneheer mongolchuudaasaa iluu zuil surch medsen gej bodoj baigaa bol tuuniigee turulh eh ornyhoo ireeduin tuluu zoriulaad amjilt olj chadval nuguu “50” jiliin daraa ergeed harahad hamgiin setgel hangaluun humuus bid baih bolno.
Iinhuu ajillaj buteehed adil sanaa bodoltoi zaluus bid negniigee demjij “enthusiastic” baih ni hamgiin chuhal, hervee bid yum hiih ermelzlelee l aldval amidral utga uchir bagatai bolno. Bid medsen sursnaa amidrald mash jijig zuilees ehlen heregjuulj bolno gej boddog, bidnii zuv setgelgee, ermelzel busad mongolchuudad maani ch gesen asar hurdan tarhana, tiimees eh orondoo butsan ochij ih zuil buteeh zaluus maani zohion baiguulaltad orvol sanal bodloo urgelj soliltsoj hariltsaa holbootoi baihad hereg bolj magadgui yum.
???????
???
???????????? ???????????? ???????????????????? ???????? ?????? ???
Yuunii omno ene ih eregtsuuleliig bidend toruulsen erhem iguana -d chine setgeleesee talarhaj baina! Mun medeej gadaadad suraltsaj mongolooroo ovogloj yavaa ta buhendee talarhal ilerhiilye! Mongol Mongol geheer ta buhen bugd setgel chine dogdolj tsarai chine huvrih vii! Iim bid bugd har ch bai tsagaach bai ta buhnii yariad baigaa ter l zevtei ongots bai ene chine bugd l Mongol humuus mun tednii sudasaar Mongol hunii tsus ursaj baigaa gedgiig sana! iimd ta nar mine bugd hen negen ooriinhoo ter l hairtai eejiinhee toloo mgl-d amdrah heregtei gadnaas sain saihan zuiliig ni medj ireed busadtaigaa huvaaltsah heregtei ter tsagt ta hair-g medreh bolno mgl- sor bolson minii! shuteenuud mine ta ene buhniig ushij chasan yum chine Mongoliinhoo toloo dahiad neg alahya!
Hun gedeg chin hiiy buteey gesen setgel baival bugdiig bolgohiin tuluu ymar ch nuhtsuld baisan hicheeh heregtei. olon huuchirch zeversen muuhaiech umhiirsen zavinuudiig bidnii ue l shinechilj,emchilj,zasaj chadna shuu dee ingehiin tuld bid hna ch yavsan eh ornooroo baharhaj mongol gedeg ulsad tursunduu byarlah heregtei bolov uu. bid bol shine ueiinhen shuu dee. bi bol ter huuchirch muudsan zavinuudtai hemh murguldhud belen bna evdersen ch teriigee uuriin setgeliinhee tenheegeer olj avah l bolno.
Japand tetgelegeer surch baigaa oyutanuud baahan onol, nom uzseer baigaad l togsdog. Getel surguulid uzsen onol, amidral 2 tes oor. Shuluuhan helehed Japand tetgelegeer surch baigaa humuus ihenh ni jinhene Japanchuudiin dotor orj, har bor ajlaas avahuulaad Japanii niigemiin unen dur torhiig mederdeggui. Tiim ch uchraas Mongoldoo ochood um hiie ch gesen yuug haana yaaj hiihee meddeggui. Harin Japand huviaraa surch, har bor eldeviin ajild nuhlagdaj, Japanii niigemiig bie-eeree tuulj uzsen humuusiin huvid baidal neleed oor baihaa gej bodoj bna. Ted yadaj l yamar ajiliig haanaas ni ehelj yaaj hiihee medne.
za bi ch sain medekhgui uma tghdee un en term geed bgayylaguud chiinuy um be
???????????????? ?????????????????????? ?????????? ???