Mongolia

Төрийн минь сүлд өршөө

76 Comments

“Монголчууд “ТЄРИЙН МИНЬ СVЛД ЄРШЄЄ” гэж vеийн vед тєрєє хvндэтгэн дээдэлж ирсэн зан заншил нь нvvдэлчдийн тархай бутархай ахуй байдал, тэднийг уусгаж нэгтгэх далд бодлоготой их хєршvvдтэй цєєн хvнтэй улсын маань оршин байх нэг гол vндэс суурь болж ирсэн” гэж Оллоо сайтын 2006 оны 2 дугаар сар 21 өдрийн дугаарын “Эх оронч үндэсний үзэл ба өнөөгийн улс төр” нийтлэлд дурдсан байна. Тэр өгүүлэл дотроос нэгэн илэрхийлэл болох “ТӨРИЙН МИНЬ СҮЛД ӨРШӨӨ” гэдэг үгийг иш татан шүүмжилмээр санагдчихлаа. Яагаад ард түмэн төрөөс өршөөл эрэлхийлэх ёстой юм. Бидний төр ард түмнээрээ өршөөл гуйлгаад байдаг догшин, хэрцгий дарангуйлагч гэж үү? Яагаад ард түмэн төрөөс айж, сүрдэх ёстой юм бэ? Яагаад вэ?

Үгүй шүү, “төрийн минь сүлд өршөө” бүхий илэрхийллийг 100 хувь эсэргүйцэж байна. Учир нь манай Үндсэн хуулийн 3 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар бол “Монгол Улсад засгийн бүх эрх ард түмний мэдэлд байна. Монголын ард түмэн төрийн үйл хэрэгт шууд оролцож, мөн сонгож байгуулсан төрийн эрх барих төлөөлөгчдийн байгууллагаараа уламжлан энэхүү эрхээ эдлэнэ.” Энэхүү заалтаар бол ард түмэн бид Засгийн бүх эрх мэдлийг гартаа атгаж байдаг юм байна. Тэр засгийг байгууллахад өөрсдөө шууд оролцож, санал бодлоо илэрхийлэх, бидний төлөөлөл, өөрсдийн байгуулсан байгууллагаараа дамжуулан эрхээ эдлэх буюу үйл хэргээ явуулдаг юм байна. Тэгвэл ТӨР маань бидний хажууханд, бидний дунд байдаг, бидэн үйлчлээд, бидний дуу хоолойг сонсоод, ард түмний сайн сайхны төлөө түүнийг хэрэгжүүлээд явж байдаг үүрэг функц бүхий “ЗАРЦ” гэж хэлж болох бус уу? ТӨРӨӨС өршөөл гуйх ямар ч шаардлага алга. Сүлдээ дээдэлдэг болохоос түүнээс өршөөл ирдэггүй юм.

Гэтэл “ТӨРИЙН МИНЬ СҮЛД ӨРШӨӨ” гэдэг үгийг одоо болтол яагаад оршин тогтносоор байгаа мэтээр дээр нийтлээд, үеийн үед хүндэлж, биширч байсан мэтээр бичсэн байдаг билээ. Энэ үг Чингисийн үед байсан гэж үү. Уг нь Монголын нууц товчоо болон кино зэргээс харахад ийм үг байгаагүй л юм даа. Чингис хаан өөрөө “ХӨХ ТЭНГЭР МИНЬ ӨРШӨӨ“ гэдэг байсан. Уул уснаасаа л өршөөл ирдэг байсан. Тэр үеийн хүмүүс ч бас “ТЭНГЭР МИНЬ ӨРШӨӨ“ гэдэг байсан.

Миний өчүүхэн бодлоор “ТӨРИЙН МИНЬ СҮЛД ӨРШӨӨ” гэдэг үг хувьсгалаас хойш МАХН-ын их хэлмэгдүүлэлтийн үед үүссэн үг болов уу. Тэр үе хөөрхий муу элэг нэгт ахан дүү, үр сад, аав ээжээ алдсан ЭМЭЭ /ӨВӨӨ/ нарын маань гашуун нулимснаас гарсан үг байх аа. Тэр үед хүн бүхэн ТӨРӨӨС айдаг байсан. Хэзээ намайг ирж баривчлах бол гэж… хэцүү байсан байх даа, хөөрхий.

Одоо бол үгүй шүү. Монголд хар үүл авчирсан их хэлмэгдүүлэлт, зовлон гуниг, хардалт сэрдэлтийн илэрхийлэл болсон “ТӨРИЙН МИНЬ СҮЛД ӨРШӨӨ” гэдэг энэ үгийг гашуун туршлага болгон зарлаад булшлах хэрэгтэй.

ТӨР бол бидний дуу хоолойг сонсдог, бидэнд үйлчилдэг, бидний өмнө хариуцлага хүлээдэг, бидэнтэй харилцан бодол санаагаа солилцож байх үүрэг функцтай хуулийн этгээд мөнөөс мөн. Тийм болохоор Монгол хүн бүр үндсэн хуулиа дээдлээд зогсохгүй түүнд тусгагдсан заалт бүрийг мэдээд зогсохгүй ойлгож, эрхээ эдлээсээ гэж хэлмээр байна. Та хуулийн хүрээнд хаана ч, хэнд ч, юуны ч тухай ярих эрхтэй.

You may also like

76 Comments

  6. Ene ug toroo deedelsen, hundelsen, bas “suld” orshoo gesneeree iluu huvi hunii sushig bishreltei holbootoi busuu. Odoo ued harin tsag orchintoigoo niileh ni baga baih neg yosondoo modnaas garsan ug.
    Harin tordoo itgeh itgel, huuli durmiig ni sahih ni bidnii uureg ni zailshgui, uunii tuld bidend ajilladag, hahuuli avdaggui, shudarga tor baival ideal met.

  11. Mongolchuud bid socialist uee muulah hereggui. Tiim ue baigaagui bol 70 huvi ni bichig useggui, tembuundee barigdsan Hyatadiin neg heseg l bh bsan gedgiig martah yosgui. Gelee geed ter bugdiig Hu nam omchloh erhgui.

  17. Bi kommunist bish, tedniig zovtgood baigaa yum bish. Mongol uls sul doroi baisan. Busad buh l sul doroi ulsiin adilaar tuuhiin gashuun huvi zaya bidniig toirooguiee. 30 aad onii ih helmegduuleg bol tuuhiin emgenelt uil yavdal gedegtei margah geeguiee. Minii ovog deedes ch tuund ortson. Gehdee bid ter ueiig unelehdee yamar neg togs togoldor yumtai haritsuulah bish, oor baij bolson huvilbartai l haritsuulah yostoi shuudee. Englisheer bol “” gedegdee. (yu gedeg bilee martchihlaa, sh..t). Hervee communism garch irj l Mongold orchin ueiin emneleg, surguuli, shinjleh uhaan bii bolson shuudee. Mongold hamjlagat yos hezee halagdsaniig medehuu? 1924 on. Orost 1918 on. Western Europe d bol ali heden zuunii omno. Mongold heden zuun myangan lam nar baisan bolovch, ard tumen maani belgiin ovchin, yanhandal nulims yaduural hir burtag dund jivj baisan. Maisky iig unshval ter bugdiig oilgono. Ter huree hiidiig toirood yanhan huuhnuud shavj amidardag, lam nar ni eldeveer malchin ardiig munhruulj shuldag tiim l bsan shuudee. Surguuli, devshil bolgoniig ted ulairan eserguutsej bsan. Argagui shuudee, humuus emnelegt uzuuleed edgerchihvel oorsdod ni orgol barits ogohgui shuudee. Ter utgagui lam nariig hyadaj huree hiidiig ustgadag bol bas yamar neg hemjeegeer zovtgoj boloh taltai.

  25. Confidence of Youth d: Bi l lav socialism Mongoliin ard tumnii songolt baisan gej heleegui. Hunii helj baigaa ugiig oilgoldoo.

  30. Gol n lam, sym hiid, haad noydoos salah heregtei baisan. Chuham socialism uu, esvel oor yamar negen -izm eseh n sonin bish, shaardlaga garaad, heregjyyleed, yr dynd hyrsen gej bodoj baina. Tsag hugatsaa hangalttai baisan bol yaponuud shig aajmaar shiljij boloh l baisan baih. Tegsen bol odoogiin Laos-tai yag adilhan niigem baih baisan daa.

  43. 1930-70 ond garsan devshil Socialism-tai yamar ch holboogyishtee. Ter devshiliin yndes n Orosuudiin kolonchlol baisaan. Ali ch kolonchlogch oron ooriinhoo “soyliig” tygeehed baga zereg mongo haydag, ergyyleed kolonoosoo ih hemjeenii tataas avdag. Yag l tiim l bsan shtee.

    Ternii orond Bodoo, Danzan nar zasgiin erhiig hadgalj chadsan bol mongolchuud odoogiinhoos hamaagyi ilyy devshilted hyrch chadsan baih baisan. Medeej teghiin tuld Oros, Hyatad hoyrt kommunistuud yalahgyi baih baisan shaardlagatai l daa.

  45. “1930-70 ond garsan devshil Socialism-tai yamar ch holboogyishtee. Ter devshiliin yndes n Orosuudiin kolonchlol baisaan. Ali ch kolonchlogch oron ooriinhoo ???soyliig??? tygeehed baga zereg mongo haydag, ergyyleed kolonoosoo ih hemjeenii tataas avdag. Yag l tiim l bsan shtee.”

    Uuchlaarai, Hyatad d yaagaad hun am ni 90% literate, enethegt 30-40% gedgiig medehuu? Hyatad ni socialist baisan bolohoor ter. Medeej nogoo talaar Hyatadad socialist deglem iin urshgaar olsgolon, soyoliin huvisgal geed garsan ldaa. Getel India d odoo hurtel caste iin niigem baigaa shuude. Ingeed bodvol Hyatadiin ard tumen socialismaas hojson yum bishuu. Hojood heregtei uedee bolij baigaa yum shig. Hyatad bol Orosiin medeld baigaagui shuudee. Tegeheer kolonichlalaar tailbarlaj bolohgui baigaa bizdee. Hervee ta bugd baga zereg ch gesen shinjleh uhaanch setgelgeetei bol, minii yu heleh geed baigaag oilgoh buizaa.

    Kolonichlagch oron bolgon soyoloo tugeedeggui yumaa. Jishee Britain iig harldaa. Tednii baisan gazar bolgon odoo dain morgoldoon bolj bna. ard tumniig haranhui buduuleg chigeer ni bailgaad nutgiin feodoluudtai ni niileed Moljood, sorood baisan. Delhii deerh hamgiin tsust mort uls. Harin tednii hajuud Japan, Oros 2 bol soyoloo tugeesen.

  46. Hehe, barimttai yariyaa. Enetheg maani 1991 on hyrtel socialist central planning ediin zasagtaa heregledeg baisan shyy dee. Hyatad bolhoor 80 onii ehen yees socialism-iig yndsend n taygdan haysan gedgiig eronhiidoo hen ch hyleen zovshoorno.

    Enetheg – Jawaharlal Nehru
    Hyatad – Den Xiaoping

    Ene hoyr ner hen n socialist, hen capitalist zamaar yavsaar odoogiin yr dynd hyrseniig n oort chin heleed ogno gej naidjiishyy.

    Bichig ysegnii talaar, hyataduud yneheer 90% unshij bichij chadna gedeg bol mongolchuud bygdeeree mori unaj chadna gej helehtei adilhan gedgiig gadarlaj baina uu? Enethegt bol alban yosniih n heleer (hindi) hyn amiinh n 30% l yaridag geheer yagaad iim baidaltai baigaag oilgoj bolno.

    Shinjleh uhaanch setgelgeenii talaar, hyn oort n baihgyi yumnii talaar hamgiin ih chalchdag gej neg 80 nastai ovgon helj bilee.

    Yynees gadna, anglichuudiin huuchin koloni yamar ornuud gedgiig er n medeh yy? USA, Canada, Australia, New Zealand, Hong Kong, India, Malaysia, South Africa, Nigeria geed durdaad baival haana l ali ongotei oodtei baigaag n durdahtai adilhan jagsaalt garch irch baina daa.

    Japan, Oros hoyrt er n taraah “soyl” oldson n ih yum.

  47. ?????????? ?????????????????????? ?????????? ?????????? ???????????????????? ?????????? ???

  50. Bitgii hoh ineed hurge. Canada, USA, Austalia, South Africa g Angliin colony geh yumuu? Ted chini Angliin ur sad ni baiguulsan uls shuudee. Unennhere colony baisnaas hamgiin gaigui baigaa ni Malaysia, Singapore, Hong Kong bna ldaa.

    Gehdee ted chini gazar zuin ashigtai bairlal, chadaltai entrepreunal ard tumen baisan. Dundajaar avaad uzvel dandaa l yaduu ulsuud. Deerees ni

    Delhin haluun tseguud Inda-Pakistan, Afgan, Near East, Sri Lanka geed bugd Angliin kolony.
    Tegtel Japan ii kolony Taiwan, Korea, China.

    Enetheg bol hezee ch socialist baigaagui. Socialist mayagiin toriin oroltsootoi capitalism baisan. Den avga 1978 onoos capitalism luu orood amjilttai bolsonii neg shaltgaan ni sain bolovsroltoi ard tumentai baisan uchraas.

    Angli kriket ees oor yu tugeesen yum. Kriketd
    mongo zartsuulaagui. Tserguud ni togloj baihiig ni haraad l nutgiin humuus sonirhoj togloson bh. Soyol gedeg chin bichig useg, shinjleh uhaan iig heldeg yum.

    Tegtel orosuud boosoo tuusen tembuutei
    malchidiig emchleed, too physics literature, ballet, songodog hogjim, kino urlag, cell biology oorsdoo delhiid terguuldeg salbaraa bugdiig ni zaaj ogson. (figure skating ees busdiig ni)

    Den Nehru 2 chin oor ued amidarch baisan uls bolohoor haritsuulah ni utgagui. Mao, Den 2 iig haritsuulaach.

    Bi medeej socialism togs togoldor niigem gej heleegui. Oros, zuun Europe bol socialism aas bolj hohirson. Harin Lattimore heleed tagnuuld sejiglegdsen ug baidag yum. “Zarim mash hotsrogdmol orond socialism eyereg noloo uzuulj baina”

    Minii heleh geed baigaa ni socialism chini buh zuil haranhui, evil baigaagui yum shuu. Bid 20 zuunii tuuhendee neg ih haramsah, haraar budah heregtseegui l geh geed bna.

  51. Muulah ni muulaad sailah ni sailaad baijiiguul yaasiinbee hoo. Halit ardchilal ynerlesen mayagtai. Ongorson yavdaliin talaar bol Iga-22-toi snal ih niileed baihiim.

  55. Zia za, Amerik angliin koloni bish baisan bolj taarah n l dee. Tyyhiin shinjleh uhaanii neelt suugaa gazraasaa shuud hiideg bas neg hyn garaad irev yy gyi yu.

    Anglichuud tegeed dandaa hamgiin chadaltai entreprenerual ard tymnyydiig kolonichildog baisan baina. Bas hamgiin sain bairshiltai. Yamar sonirholtoi bogood aztai tohiol ve. Ooroor helbel malaizuud indonezuudaas hamaagyi uhaantai, “chadaltai” ard tymen yum baina l daa. Iim bolhi setgelgee yaj baij boloh ve.

    Enetheg 1991 on hyrtel toriin oroltsoo mash ihtei, socialist huvaarilaltai uls baisan. Tegj baigaad Hyatadaas hotsorson. Odoo hoyulaa capitalist. Hoyulaa yag adilhan aimshigtai hurdan osoj baina. Socialism-iig jiingyytee ulsiin ediin zasag hurdtai osdog n er n bas tohioldloor yumuu?

    Korea, Taiwan baitugai Japan ooroo Amerikiin haraat bolj bas l capitalist zamaar yavsnaas bolj ediin zasag n osson. Japan-ii kolonichloliin yeiin soyl odoo tegeed haana tygeed baij baigaa yum be? Hyataduud sumo barildaad baigaa n haragdahgyi baina. Harin Japanuud baseball togloj baina shyy dee.

    Hervee mongolchuud 100 jiliin omnoos ardchilsan, zah zeeliin ediin zasagtai ard tymen bolson bol odoo hamaagyi deer baih baisan. Orsuudad bish anglichuudad kolonichlogdson bol odoo hamaagyi deer baih baisan. Mongolchuud “too physics literature, ballet, songodog hogjim, kino urlag, cell biology” ene tereer malaiz, hong kongoos ilyy garsan yum alga l baina. Harin ch syyliin yed baruunii, anglichuudiin bii bolgoson ertontsod hol tavij baij l ene talaar deerdej bna shtee. Orsuud “cell biology” sudlahiig huuliar horigloj baisniig sonsson uu?

  56. Soyol gedgiig sumo kriket todiihnoor oilgodog, ih surguuli shinjleh uhaanii tuhai meddeggui humuustei margah ni constructive bish yum. Oorsdoo nuuj ochson colony, boolchilson kolony 2 oor gej l heleh geed bgaag oilgoh uhaan hurehgui bololtoi. Harin ta cell biology genetics 2 iig holiod bainadaa. Heseg hugatsaand genetics, cybernetics iig horigloj bsan yum. Zaza boliyo doo. Logicgui yum yaritsgaah huntei sain margaan bolohgui yum. Uul ni iluu logictoi, scientific nyatsaalt huleej bsan yum.

  57. Aahn za za, anhnaasaa margah utgagyishtee, margaan haisan bol oor hyn uruu dairdaa hoo. Iimerhyy sedev deer tertei tergyi heleltseh suuri oldohgyi bolhoor sayniih shig bylt bylt ysreltseed duusdag yumdaa.

    Tiim bolhoor ajiglaltaar l hamaaral gargahaas oor argagyi. Orosiin kolonuud mia baina, angliin koloniud sain baina. Tegheer hen n ilyy soyl irgenshil taraav gedgiig ingej dygnej bolno. To compare two different categories, you gotta use a common denominator, in this case social and economical progress. Bringing up an antithesis from a different category won’t help ya.

    Ynendee iimerhyy margaan yag zuv hiie gevel socialism-iig todorhoiloh hereg garna. Getel ene bol bolomjgyi zyil.

  61. China-d tsagaan budaa er n yamar ynetei baidag yum be? Hujaa nar tsagaan budaa ih iddeg yum bolov uu? Syytei tsaigaa budaatai huurgaar daruulahui.

  64. Haraad baihad hedhen hun l end bie bieneesee deeshee garah gej temtseed baih shig. Nogoo tamiin togoonii Mongolchuudiin ulger shig…Ter ongorson tuuhiig bid nar hichneen muulaad, tegeh baisan yum, ihgeh baisan yum geed butsaaj chadahguigees hoish tsagaa aldaj tarhia gashilgaj yadag bainaa! Yamar ch niigem ooriin -,+ tai baidag. Harin ni ali ni ih baisan gedgees l tegnii hogjil devshil hamaardag bolov uu?

  71. Orsuudad kolonchluulj bsan gedgee l oilgoh heregtei shyy dee. Bolj ongorson byh yum terentei l holbootoi. Orsuud tehiin tuld yamar ideologi ashiglasan n hoyrdugaarhi asuudal.

    1989-1992 ond yu bolsniig yadaj sanjiinuu? Baruunaas 2 terbum dollar shahaagyi baisan bol Mongol jinhene Hyatadiin muj bolchihson baigaa.

    Ediin zasag yu ch baihgyi, ded bytets yu ch baihgyi, yamar ch bolovsrolgyi tiim hymyys 1990 ond baij bilee. Ter yeiin hyniig harahiin tuld gadaa garaad zahiin mongol tsagaaching har, 30 hedtei, har bor ajil hiihees oor orchin yeiin niigemd yamar ch amidrah chadvargyi tiim hymsyyd baigaa. Bid nar ch gesen teh l bsan, oros ah, socialismiin achaar.

    50 jil orsiin kolonchlold hiij amjaagyi yumiig odoo 10-aad jiliin dotor amjuulaad baigaag anzaarch bna uu?

  73. I see NCAA that you still haven’t read what I recommended you. There is something peculiar about your character, even from the abreviation that you chose as a display name. Wake up “bro” and shed some of your slavish nature.
    Iim ih um unshchihaad zuvhun tailbar uguh tudii baina gej uu? Yamar ih garz ve…

  75. Urjigdar 27-Mar-2006 UIH gishyyn O.Enhsaihan ovchinii ulmaas taalal togsjee. Tereer taalal togsohiin omno “Ashigt maltmaliin huulind” oorchlolt oruulah tuhai iheer yaridag baisan. EM-iin said Gyndalai tyynii yhliin shaltgaaniig tod-h komis baiguulna gedgee medegdlee.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *